Tłumaczenie poświadczone czy tłumaczenie przysięgłe? Czym to się różni?

Masz dokument wydany przez urząd zagraniczny i potrzebujesz go do załatwienia sprawy w polskim urzędzie? Zanim będzie to możliwe, musisz zadbać o odpowiednie tłumaczenie. Z punktu widzenia polskiego prawa, polskie urzędy nie mogą akceptować obcojęzycznych dokumentów. Właśnie, tylko jaki przekład zlecić? Tłumaczenie poświadczone czy tłumaczenie przysięgłe? Czym to się od siebie różni?

Tłumaczenia poświadczone czy tłumaczenia przysięgłe?

Zacznijmy od podstawowej kwestii, mianowicie od różnicy między tłumaczeniami poświadczonymi a tłumaczeniami przysięgłymi. Czym one się różnią? Z praktycznego punktu widzenia, w zasadzie niczym. Termin ten dotyczy dokładnie tego samego, czyli tłumaczeń realizowanych przez tłumacza przysięgłego. 

Skąd więc różnica w nazwie? Tłumaczenia poświadczone to definicja, która wynika z ustawy. Są to tłumaczenia poświadczone przez tłumacza przysięgłego. Skąd zatem nazwa tłumaczenia przysięgłe? Jest to potoczny zwrot, który nie ma umocowania prawnego, jednak większość z nas się nim posługuje. W ujęciu praktycznym jednak dotyczą dokładnie tej samej usługi.

Kim jest tłumacz przysięgły?

Tłumaczenie poświadczone czy tłumaczenie przysięgłe musi być wykonane przez tłumacza przysięgłego. Jest to osoba specjalizująca się w przekładzie m.in. dokumentów urzędowych, procesowych czy sądowych. Z prawnego punktu widzenia, jest to osoba zaufania publicznego, która posiada uprawnienia do uwierzytelniania odpisów obcojęzycznych dokumentów, dzięki czemu polskie urzędy mogą je uznawać. Ważną kwestią pozostaje fakt, że tłumacz przysięgły może wykonywać swój zawód dopiero po zdaniu egzaminów państwowych, w wyniku których nabiera uprawnień.

Jak zostać tłumaczem przysięgłym?

Samo zdanie egzaminu i nabycie uprawnień jest zwieńczeniem drogi, na końcu której znajduje się pozwolenie do wykonywania tego zawodu. Jako, że tłumacz przysięgły w polskim ustawodawstwie traktowany jest jako urzędnik państwowy, to taka osoba posiada szereg obowiązków. Sama kwestia związana z tym, kto w ogóle może zostać takim tłumaczem, wynika również z polskich ustaw, a konkretnie z ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. Zgodnie z jej brzmieniem, wymagania wstępne dla tłumacza przysięgłego to:

1. Posiadanie obywatelstwa polskiego lub któregoś z krajów członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
2. Biegła znajomość języka polskiego.
3. Pełna zdolność do czynności prawnych.
4. Niekaralność za przestępstwa urzędowe lub skarbowe.
5. Tytuł naukowy na poziomie magistra z filologii z tłumaczeń na wybrany język. Opcjonalnie wystarczające będą studia podyplomowe kierunkowe, pod warunkiem jednak, że kandydat posiada tytuł magistra z innego kierunku studiów.
6. Pozytywny wynik egzaminu na tłumacza przysięgłego.

Kryteria przystąpienia do egzaminu na tłumacza przysięgłego

Co ciekawe, faktyczny egzamin na tłumacza przysięgłego nie musi być ostatnim krokiem do nabycia uprawnień. Istnieje możliwość przystąpienia do niego jeszcze zanim spełnisz wszystkie formalne wymagania. W takim przypadku jednak sam wpis do rejestru tłumaczy przysięgłych otrzymasz dopiero, gdy spełnisz wszystkie ustawowe wymogi. Teoretycznie więc możesz zacząć całą drogę od egzaminu, a dopiero później wziąć się za spełnienie pozostałych kryteriów. W przybliżeniu cały proces nabycia uprawnień do wykonywania zawodu zajmuje ok. 2 lat.

Jak przystąpić do egzaminu na tłumacza przysięgłego?

Aby przystąpić do egzaminu na tłumacza przysięgłego, musisz ten fakt zgłosić w Ministerstwie Sprawiedliwości. Wejdź na www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularze- i pobierz formularze, których będziesz potrzebować. Przede wszystkim “oświadczenie o pełnej zdolności do czynności prawnych” oraz “wniosek o przeprowadzenie testu umiejętności / odbycie stażu adaptacyjnego”.

Jeśli zdasz egzamin, musisz złożyć wniosek o wpis do Rejestru Tłumaczy Przysięgłych, a także złożyć ślubowanie wobec Ministra Sprawiedliwości. Jeśli jednak nie zdasz egzaminu, to dopiero po upływie roku będziesz mógł do niego przystąpić ponownie. Pamiętaj przy tym, że koszt jednego egzaminu to obecnie 800 zł.

Jak przebiega egzamin na tłumacza przysięgłego?

Dopełniwszy wszystkich formalności, przychodzi ten upragniony moment – przystępujesz do egzaminu na tłumacza przysięgłego. Zasadniczo dzieli się on na dwa etapy. Podczas pierwszego będziesz tłumaczyć pisemnie z języka obcego na polski i z polskiego na język obcy. Nieco inaczej to wygląda w przypadku drugiego etapu, który obejmuje tłumaczenia ustne.

Jak wyglądają tłumaczenia pisemne podczas egzaminu?

Pierwszym etapem egzaminu na tłumacza przysięgłego są tłumaczenia pisemne. Trwa on 4 godziny i w tym czasie będziesz zobowiązany do dokonania 2 tłumaczeń z polskiego na język obcy oraz 2 tłumaczeń z języka obcego na język polski. Przynajmniej jeden z tych tekstów będzie miał charakter typowo urzędniczy, sądowy lub administracyjny. Nic w tym dziwnego – ostatecznie to zdecydowana większość wszystkich tłumaczeń poświadczonych.

Kandydat na tłumacza przysięgłego może otrzymać maksymalnie 200 punktów, czyli 50 punktów za jeden tekst. Egzamin kończy się pozytywnym wynikiem, jeśli kandydat otrzyma minimum 150 punktów. Do ciekawostek należy zaliczyć fakt, że podczas testu możesz (a nawet powinieneś) korzystać ze słownika, który ze sobą przyniesiesz.

Jak wygląda część ustna egzaminu na tłumacza przysięgłego?

Po pozytywnym wyniku pierwszej części egzaminu, przychodzi czas na tłumaczenia ustne. Tutaj również będą czekały na Ciebie dwa zadania. Pierwszym będzie tłumaczenie konsekutywne, podczas którego egzaminator odtwarza lub odczytuje jakiś tekst. Twoim zadaniem będzie dokonanie tłumaczenia treści podczas krótkich przerw między odczytami. Pamiętaj, że jeden z tych tekstów będzie typowo urzędniczy, warto więc przygotować się z nomenklatury prawniczej wybranego języka obcego.

Drugim zadaniem będzie tłumaczenie a vista, czyli coś pośredniego między tłumaczeniem pisemnym a ustnym. Egzaminator wręczy Ci tekst, Twoim zadaniem natomiast będzie jego bieżące tłumaczenie w formie ustnej. Zadanie jest tym trudniejsze, że kompletnie nie będziesz znał zakresu ani nawet tematyki treści. 

Ile zarabia tłumacz przysięgły?

Na koniec najbardziej interesująca kwestia, a mianowicie ile zarabia tłumacz przysięgły. Cóż, stawki są bardzo zróżnicowane, a różnica między nimi wynika przede wszystkim z rodzaju języka obcego, w jakim taka osoba się specjalizuje. Nie ma co ukrywać – im bardziej niszowy jest to język, tym wyższa stawka za jedną stronę tłumaczenia. Dla przykładu: tłumacz przysięgły języka angielskiego zarobi (wg stawek urzędowych) 34,50 zł za jedną stronę A4, a tłumacz przysięgły języka pozaeuropejskiego – 45,11 zł. Czyli prawie 11 zł więcej, co może przełożyć się na całkiem niezłą sumę w ujęciu miesięcznym. Przy założeniu oczywiście, że będzie miał tyle samo tłumaczeń, co osoba specjalizująca się w języku angielskim.

Tłumaczenie poświadczone czy tłumaczenia przysięgłe?

Wracając do tytułowego pytania – czym się różni tłumaczenie poświadczone od tłumaczenia przysięgłego? Absolutnie niczym! Jedyna różnica jest taka, że pierwsze są terminem urzędowym i oficjalnym, drugie zaś to powszechnie przyjęta, ale tylko potoczna nazwa. Wynika ona z faktu, że takie tłumaczenia realizowane są przez tłumacza przysięgłego, który w polskim prawie traktowany jest jako urzędnik państwowy. Jako osoba zaufania publicznego, musi nabyć uprawnienia do wykonywania zawodu w drodze egzaminu państwowego, który składa się z dwóch etapów: pisemnego oraz państwowego. To, ile zarabia tłumacz przysięgły, również jest regulowane w polskim prawie. Czy opłaca się nim zostać? Jeśli myślisz o karierze tłumacza na pełen etat, to jak najbardziej. Pieczątka tłumacza przysięgłego jest swojego rodzaju potwierdzeniem kwalifikacji, który wyróżni Cię na rynku.