Pisownia i gramatyka. Poznaj TURBOzasady języka polskiego

Dzisiaj zdecydowana większość treści jest publikowana w Internecie. Jak sam zapewne wiesz, że dla wielu osób jest to miejsce, w którym pisownia i gramatyka nie ma najmniejszego znaczenia. Można tam znaleźć sporą liczbę tekstów zawierających błędy ortograficzne i interpunkcyjne. Pojawiają się również słowa z brakującymi lub niepasującymi znakami. W tym całym zamieszaniu warto jest pamiętać o podstawowych zasadach języka polskiego.

Czym jest pisownia i gramatyka? – Definicja

Zacznijmy od podstaw, czyli od tego, czym jest pisownia i gramatyka. Definicja pisowni, znajdująca się w słowniku języka polskiego PWN mówi, że jest to ogół zasad i przepisów dotyczących poprawnego zapisu słów za pomocą liter alfabetu lub symboli. Pisownia jest również określana jako ortografia i często jest niepoprawnie utożsamiana z gramatyką. Prawda jest taka, że są to dwie, zupełnie inne rzeczy. 

Co to jest gramatyka i czym różni się ona od pisowni?

No dobrze, a więc co to jest gramatyka? To zbiór reguł opisujący system języka. Jest on uporządkowany i odpowiada za organizację zdań, dyskursów i tekstów. W jej skład wchodzi: fonetyka, fonologia, morfologia i składnia. Należy zauważyć, że gramatyka, w odróżnieniu od pisowni, jest częścią ściśle rozumianego języka. Ortografia jest jedynie elementem zewnętrznym, określającym jej reprezentację w piśmie.

Polska gramatyka i jej działy

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, polska gramatyka składa się z 4 działów. Pierwszy z nich to fonetyka, odpowiadająca za badanie dźwięków mowy ludzkiej (głosek). Następna jest fonologia, czyli nauka o systemach dźwiękowych języków. Podczas gdy fonetyka zajmuje się badaniem właściwości fizycznej dźwięków, fonologia bada ich funkcjonalność i określa, jaki system tworzą. Kolejnym działem jest morfologia, zajmująca się budową wyrazów (słowotwórstwem) i ich odmianą (fleksją). Ostatnim elementem jest fleksja, odpowiadająca za budowanie wypowiedzi. Jest ona odpowiedzialna za funkcję wyrazów, istniejące między nimi zależności oraz ich szyk.

Czytaj też:

Sprawdź pisownię i publikuj dobre teksty

Błędy ortograficzne i interpunkcyjne

Wiesz już, czym jest pisownia i gramatyka. Przyszła pora, abyś poznał rodzaje błędów językowych. Pierwsza grupa, której bliżej się przyjrzymy, to grupa błędów ortograficznych. Zaliczamy do nich: błędny zapis liter lub ich połączeń, zła pisownia małą lub wielką literą, nieodpowiednie stosowanie kropki w skrótach, błędy w pisowni łącznej-rozdzielnej, złe używanie łącznika, nieodpowiednie użycie apostrofu lub jego nadużywanie oraz niepoprawne zapisywanie dat.

Kolejnym rodzajem błędów są błędy interpunkcyjne, do których można zaliczyć: 

• zbędne użycie znaku interpunkcyjnego, 
• brak znaku interpunkcyjnego, 
• błędny zapis w przypadku zbiegu znaków interpunkcyjnych,
• użycie niewłaściwego znaku interpunkcyjnego.

Błędy fonetyczne, fleksyjne i składniowe

Następnym typem błędów są błędy fonetyczne. Dotyczą one: nieprawidłowego wymawiania głosek, literowego odczytywania głosek, niestarannej wymowy powodującej wymianę lub gubienie głosek, złego akcentowania, błędów w intonacji. Kolejna grupa to błędy fleksyjne, które dzielimy na:

1. Związane z wyborem niewłaściwej formy wyrazu.
2. Związane z błędną odmianą: 

• błędnie dobranym wzorem odmiany,
• błędnie wybraną postacią tematu fleksyjnego,
• błędną odmianą wyrazu nieodmiennego.

1. Związane z błędnym brakiem odmiany.

Jeszcze innym rodzajem błędów są błędy składniowe. Zaliczamy do nich: błędy w szyku wyrazów oraz w szyku zdań, błędne użycie imiesłowowych równoważników zdań oraz używanie nieodpowiednich form i konstrukcji w miejscach, w których uzupełnienia wymagają wyrazy nadrzędne.

Błędy leksykalne i stylistyczne

Kolejną grupą błędów są błędy leksykalne, polegające na nieodpowiednim użyciu słowa w danej konstrukcji, myleniu wyrazów podobnych brzmieniowo, używaniu zbędnych zapożyczeń, nadużywaniu wyrazów obcych i modnych, błędnym słowotwórstwie, nadużywaniu zaimków, zniekształcaniu związków frazeologicznych oraz błędnym użyciu frazeologizmu.

Ostatnim typem błędów są błędy stylistyczne. Zaliczyć do nich można: niedostosowanie form językowych do charakteru i funkcji korespondencji, niezamierzone nadawanie tekstowi dwuznaczności, powtarzanie wyrazów lub konstrukcji, używanie elementów potocznych w tekstach oficjalnych, używanie elementów oficjalnych w tekstach potocznych, nie mająca uzasadnienia stylizacja językowa tekstu oraz nadużywanie metafor. 

Jakie są najczęściej popełniane błędy językowe?

Błędów językowych jest naprawdę sporo. Zastanawiasz się, które z nich są najczęściej popełniane podczas publikowania treści w Internecie? Odpowiedź na to pytanie udzielił portal Nadwyraz.com, który wraz z serwisem Polszczyzna.pl, chcąc zadbać o jakość języka ojczystego w przestrzeni internetowej, przygotował ranking 100 najczęściej pojawiających się błędów. Wynika z niego, że najczęściej popełnianymi błędami są błędy ortograficzne. W pierwszej dziesiątce znalazły się wyrazy: na pewno, naprawdę, w ogóle, na razie, poza tym, na co dzień, co najmniej, nie wiem, sprzed, naprzeciwko/naprzeciw.

Poznaj podstawowe zasady ortograficzne – kiedy piszemy “ż”, a kiedy “rz”?

Aby uniknąć tego typu błędów, warto jest się zapoznać z podstawowymi zasadami ortograficznymi. Zacznijmy może od “ż” i “rz”. Jakie są zasady dotyczące tych głosek? Otóż “ż” należy używać:

• gdy jest ono wymienne na: g, dz, h, s, z, ź (np. uwaga/uważać),
• po spółgłoskach: l, ł, m, n, r; (np. małżonek).

Kiedy więc powinno pisać się “rz”? Wtedy, gdy:

• jest ono wymienne na r (np. rowerzysta/rower),
• słowo kończy się na -arz, -erz (np. talerz).

Zasady ortograficzne dotyczące pisowni “ó” i “u”

Przejdźmy może teraz do liter “ó” i “u”. Kiedy ich używać? Głoskę „ó” stosujemy

• gdy jest ona wymienna na o, e, a (np. stół/stoły),
• w wyrazach zakończonych na: -ów/-ówka/-ówna (np. pocztówka). Wyjątki: zasuwka, wsuwka, skuwka;
• na początku wyrazów: ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówcześnie, ówdzie.

Natomiast literę „u” powinno się pisać:

• na końcach wyrazów (np. roweru, samolotu),
• w zakończeniach rzeczowników: -un,-unek, -uchna, -uszka, -uszek, -uch, -us, 

-usia (np. mamusia, okruszek),

• w czasownikach zakończonych na: -uj, -ujesz, -uje (np. kupujesz, maluje),
• w czasownikach typu: czuć, kuć, kłuć, pruć, snuć, np.: czuje, kuję, kłuję pruję, snuję.

Kiedy powinno się używać “h”, a kiedy “ch”?

Jak to wygląda w przypadku “ch” i “h”? Literę “ch” powinno się stosować:

• gdy wymienia się ona w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: sz (np. mucha/muszka),
• po literze “s” (np. wschód),
• na końcu wyrazów (np. duch). Wyjątki: druh, Boh (nazwa rzeki).

Jeżeli chodzi o literę “h” to używamy jej:

•  gdy wymienia się ona w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: g, ż, z, dz (np. wahać się/waga),
• po spółgłosce “z” (np. zhańbić),
• w słowach posiadających cząstkę hipo-, hydro-, hekto-, hiper-, hetero-, homo- (np. hektolitry),
• w tzw. wyrazach do zapamiętania (np. hamulec, bohater).

Sprawdzanie pisowni online – jak to zrobić?

Powyższe zasady ortograficzne są dość proste do przyswojenia. Należy jednak pamiętać o tym, że istnieje szereg innych reguł dotyczących poprawnej pisowni i gramatyki. Zapamiętanie tak dużej ilości materiału wymaga sporego nakładu pracy i czasu. Co więc zrobić, aby publikować wysokiej jakości teksty? W internecie można znaleźć ciekawe narzędzia pozwalające na sprawdzenie pisowni online. Pozwalają one w prosty i szybki sposób poprawić występujące w treściach błędy.

LanguageTool – darmowy program do korekty tekstu

Jednym z takich narzędzi jest LanguageTool. Co to takiego? To darmowy program do korekty tekstu. Obsługuje on ponad 1000 reguł języka polskiego. Umożliwia on poprawę błędów fonetycznych, frazeologicznych, interpunkcyjnych, leksykalnych, ortograficznych, gramatycznych, składniowych, typograficznych oraz błędów związanych z szykiem wyrazów, pisownią małą i wielką literą. Aby skorzystać z tego rozwiązania, wystarczy wejść na stronę LanguageTool i w odpowiednie pole wpisać lub wkleić tekst przeznaczony do korekty. 

Korekta tekstu w TurboTłumaczeniach

Korzystając z tego typu narzędzia, z pewnością można podnieść jakość swoich tekstów i pozbyć się większości błędów. Mimo to jest to tylko program działający według pewnych określonych zasad. Z pewnością perfekcyjnie poradzi on sobie z prostymi tekstami. W przypadku skomplikowanych dokumentów najlepszym wyborem byłoby jednak skorzystanie z usług korektora.

Korekta tekstu wykonana przez profesjonalistę sprawi, że treść będzie w pełni poprawna i wolna od wszelkich błędów. W TurboTłumaczeniach możesz ją zamówić całkowicie online. Co więcej, zapewniamy też korektę native speakera. Co więcej, wiemy, jak ważna jest pisownia i gramatyka w tłumaczeniach, dlatego oferujemy korektę nie tylko w języku polskim. Przekonaj się sam, jak w łatwy i szybki sposób można poprawić błędy w tekstach.

Inne powiązane publikacje:

Jakie są programy do korekty tekstu? Poznaj TOP 7 rozwiązań!

Co to jest korekta tłumaczenia? Komu to zlecić?