Kaszubski. TURBOjęzyk na językach 100 tysięcy Polaków

Kaszubski to język, którym obecnie posługuje się ponad 100 tys. Kaszubów w Polsce. Wiele osób uważa, że jest to jedynie dialekt. Z prawnego punktu widzenia jest to jednak język regionalny. Kaszubszczyzna dzieli się na wiele podgrup i jest jedyną pozostałością słowiańskich dialektów pomorskich. Dowiedz się, jak obecnie wygląda język i kultura Kaszub.

Kaszuby i ich język

Co sprawia, że turyści z całej Polski chętnie odwiedzają Kaszuby? Własny język, wyjątkowa historia, ciekawa kultura i przepiękne widoki. Ten cudowny region, pełen rzek, jezior, wąwozów i łąk zachwyca swoją naturą i wciąż żywą tradycją. Istnieją jednak osoby, które uważają, że panujące tam zwyczaje i język powoli “umierają”.

Nie jest to do końca prawdą. Niektórzy mieszkańcy Kaszub na co dzień posługują się językiem kaszubskim. Jest on również używany w lokalnych mediach, szkołach i kościołach. Oprócz tego wydawane są w nim książki i czasopisma. Można również uczęszczać na zajęcia z języka kaszubskiego, a nawet zdawać z niego egzamin maturalny.

Jak wygląda język Kaszubski? Mini słownik

Język kaszubski ma swoją własną wymowę, pisownię i znaki alfabetyczne. Pewnie zastanawiasz się, jak on tak właściwie wygląda i czy bardzo różni się on od języka polskiego. To właśnie dlatego przygotowaliśmy dla Ciebie mini słownik języka kaszubskiego. Zawarliśmy w nim przydatne słówka i zwroty. Oto one:

• Dzień dobry – Dobri dzéń
• Do zobaczenia – Do uzdrzeni
• Cześć – Witôj
• Otwarte – òdemkł
• Zamknięte – Zamkłi
• Lubię Cię – Jô cë lubiã
• Mam na imię… – Mòje miono je …
• Smacznego – Bòże przeżegnéj
• Przepraszam – Przeprôszajã / Przeprôszóm
• Dziękuję – Dzãkùjã
• Która godzina? – Jakô (terô) je gòdzëna?

Czy język kaszubski jest podobny do języka polskiego?

Wiesz już, jak wygląda język kaszubski. Jest on zbliżony do języka polskiego, a jego stopień podobieństwa zależy od danej gwary. Na przykład gwary północnokaszubskie (m.in. słowiańska) są najmniej zbliżone do języka polskiego i zawierają dużo wyrazów pochodzących z języka niemieckiego. Inaczej wygląda to w przypadku gwar południowokaszubskich (m.in. kościerskiej). Są one bardzo zbliżone do języka polskiego.

Sprawdź:

Jaka jest znajomość języków obcych w Polsce i na świecie?

Czy nauka kaszubskiego jest trudna?

Jak więc wygląda nauka kaszubskiego? Czy przez to, że język ten jest zbliżony do języka polskiego, łatwo jest się go nauczyć? Prawda jest taka, że jego nauka wygląda tak samo, jak nauka innych języków. Trzeba poświęcić trochę czasu i systematycznie ćwiczyć. Oczywiście, najlepsza jest nauka w praktyce i takową oferują szkoły (zarówno te podstawowe, jak i licealne). 

Aby zapisać się na język kaszubski, trzeba złożyć odpowiedni wniosek. Zajęcia z tego przedmiotu są dodatkowe i obejmują nie tylko teorię, ale i praktykę. Podczas zajęć uczniowie lepiej poznają język, historię, naturę, tradycję i kulturę Kaszub. Organizowane są również wycieczki, dzięki którym uczniowie mogą wykorzystać swoją wiedzę w praktyce. Ocena końcowa z tego przedmiotu jest liczona do średniej i widnieje na świadectwie ukończenia szkoły.

Po co uczyć się języka kaszubskiego?

Warto wspomnieć o tym, że języka kaszubskiego można nauczyć się samodzielnie. W Internecie można znaleźć mnóstwo materiałów naukowych. Pomocne są również podręczniki (zarówno te dla dzieci, jak i dla dorosłych) oraz prace naukowe. Wartym uwagi rozwiązaniem są również fiszki Aleksandry i Dariusza Majkowskich.

Brzmi świetnie. Ale… po co to wszystko? Czy warto poświęcić czas na naukę języka kaszubskiego? Uważam, że tak. Nauka nowego języka wzbogaca wiedzę oraz umiejętności językowe. Pozwala na rozwinięcie pamięci i wzbogacenie słownictwa oraz poszerza zakres wiedzy gramatycznej. Wszystko to jest przydatne i może ułatwić naukę innych języków. Co więcej, jest to język związany z bogatym kulturowo regionem. Z pewnością warto go znać.

Zobacz:

Jakie są najbardziej przyszłościowe języki obce?

Jak wygląda matura z kaszubskiego?

Tylko co zrobić z tą wiedzą? Od 2005 roku można zdawać egzamin maturalny z języka kaszubskiego. Wygląda on podobnie do tych z innych przedmiotów. Egzamin składa się z dwóch części:

• testu leksykalno-gramatycznego,
• tłumaczenia tekstu kaszubskiego na język polski.

Nie ma tu jedynie egzaminu z rozumienia tekstu słuchanego. Warto wspomnieć o tym, że wszystkie polecenia napisane są w języku polskim. Dobrze napisana matura z kaszubskiego pozwala na podjęcie studiów z kaszubistyki. Kierunek ten obejmuje nie tylko naukę mówienia, czytania i pisania, ale i translacje, zajęcia kulturoznawcze i historyczne oraz warsztaty.

Kaszuby i ich kultura – haft kaszubski

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, Kaszuby słyną nie tylko z wyjątkowego języka, ale i ze wspaniałej kultury. Dobrym przykładem jest haft kaszubski (kaszëbsczi wësziwk). Opiera się on na siedmiu kolorach. Mają one symboliczne znaczenie, które jest związane z legendą o powstaniu Kaszub. Oto one:

• jasnoniebieski – kaszubskie niebo,
• chabrowy – jeziora,
• granat – niezmierzona głębia morza,
• żółty – słońce i zboża,
• zielony – lasy i łąki,
• czarny – ziemia na polu,
• czerwony – krew, którą Kaszubi są gotowi przelać w obronie ziemi.

Haft kaszubski jest inspirowany naturą. Przeważają w nim motywy florystyczne – m.in. koniczyny, tulipany i bratki. Pojawiają się również owady, głównie żuki i pszczoły. Obecnie hafciarskie wzory są wykorzystywane nie tylko w zdobieniu serwetek czy obrusów, ale i mebli oraz ceramiki. Można znaleźć wzorzyste dzbanki, filiżanki, szkatułki i zabawki.

Plecionkarstwo na Kaszubach

Z czego jeszcze słyną Kaszuby? Z plecionkarstwa. Wytwarzane przedmioty służyły niegdyś do codziennego użytku. Były to m.in. maty okienne, sprzęt rybacki, wiadra na wodę i buty dla koni. Do wyplatania wykorzystywano nie tylko wiklinę i słomę, ale również korzenie sosny, świerku i jałowca. Plecionkarstwo to kaszubska tradycja, która sięga średniowiecza. Praca ta jest dość trudna i wymaga sporego doświadczenia. Obecnie tego typu wyroby stanowią dodatkowe źródło dochodu. Na Kaszubach można kupić wiele ręcznie robionych rzeczy – od pudełek po meble.

Kuchnia kaszubska

Warta uwagi jest również kaszubska kuchnia. Tamtejsze potrawy są łatwe w przyrządzeniu i bazują na dostępnych na tym terenie składnikach. Większość dań bazuje na rybach, łowionych w pobliskich rzekach i jeziorach. Dużą popularnością cieszy się słynny “śledź po kaszubsku” oraz zupa rybna. Jeżeli chodzi o mięso, często jada się tam gęsinę i wieprzowinę. Znanym kaszubskim specjałem są również ruchanki.

Ruchanki kaszubskie czy ruchanki kociewskie?

Czym są kaszubskie ruchanki? To słodkie drożdżowe racuchy. Ich nazwa pochodzi od kaszubskiego słowa “wyruchane”, co oznacza coś wyrośniętego, wyrobionego. Pierwotnie były one przygotowywane z resztek ciasta pozostałego po wypieku chleba. 

Potrawa ta jest znana i przygotowywana zarówno na Kaszubach, jak i w Kociewiu. Oba te regiony przypisują sobie ich autorstwo, przez co ciężko jest określić, czy są to ruchanki kociewskie, czy kaszubskie. Jedno jest jednak pewne – warto spróbować tego specjału. Placki podaje się na ciepło i posypuje cukrem pudrem. Jeżeli zdecydujesz się odwiedzić Kaszuby, koniecznie spróbuj tego rarytasu.

Kaszubski język, kultura i tradycja

Wciąż żywa kultura i tradycja sprawiają, że turyści z całej Polski chętnie odwiedzają Kaszuby. Nic w tym dziwnego, jest to wspaniałe miejsce, z interesującą historią i piękną naturą. Zobaczenie tego wszystkiego na żywo jest niezapomnianym przeżyciem. Zastanawiasz się pewnie, czy aby odwiedzić ów region, trzeba znać język kaszubski. Odpowiedź brzmi: nie. Ale przy pobycie warto posłuchać rozmowy po kaszubsku i na własnej skórze przekonać się, jak bardzo język ten różni się od języka polskiego.

Odkryj wszystkie języki tłumaczeń, jakie są dostępne w TurboTłumaczeniach.

Przeczytaj również:

Jakie języki w Peru są w codziennym użytku?