Język najszczęśliwszego kraju na świecie. Zapraszamy na podróż do Danii

Czy wiesz, że Dania jest najszczęśliwszym krajem na świecie? Jest na to co najmniej kilka dowodów. Co roku zajmuje też 1 lub 2 miejsce w rankingu (ostatnio wyprzedziła ją Islandia). 

Warto więc nauczyć się duńskiego, aby chociaż raz odwiedzić państwo, w którym tak dobrze się żyje. Poza tym znajduje się w nim wiele atrakcji, o których wspominamy w artykule. 

Język duński stanowi przepustkę do znalezienia dobrej pracy czy nawiązania kontaktów handlowych z duńskimi firmami. Pora więc trochę się o nim dowiedzieć. 

Wprowadzenie do języka duńskiego

No to zaczynajmy.

Język duński należy do grupy języków północnogermańskich. Klasyfikowany jest również do rodziny języków skandynawskich ze względu na położenie kraju. Posługuje się nim prawie 6 milionów ludzi na świecie. Najwięcej w Danii, ale też Kanadzie, Niemczech, Islandii, Szwecji, Norwegii, Zjednoczonych Emiratach Arabskich czy USA. 

Wraz Wyspami Owczymi i Grenlandią Dania tworzy Zjednoczone Królestwo Danii. Na jego terytorium język duński jest językiem urzędowym. 

Poza tym stanowi on język chroniony mniejszości narodowej zamieszkującej w północnej części Niemiec. Na Islandii natomiast obowiązkowo dzieci uczą się duńskiego w szkole. Głównie dlatego, że kraj znajdował się w posiadaniu Danii aż do 1944 roku. 

Poza tym istnieją 3 główne dialekty języka duńskiego – jutlandzki, zelandzki i fioński.

Duński standardowy to natomiast rigsdansk lub rigsmål. To mieszanka dialektu zelandzkiego i dialektu miejskiego ze stolicy Danii – Kopenhagi. 

Przeczytaj też: Czy warto uczyć się języka fińskiego? Do którego języka obcego jest najbardziej podobny?

Do jakiego języka jest podobny duński?

Język duński jest najbardziej podobny do języka szwedzkiego oraz norweskiego. Podobieństwa są tak duże, że mieszkańcy tych trzech krajów mogą z powodzeniem się porozumieć, mówiąc w językach ojczystych. 

A czy duński ma coś wspólnego z językiem polskim? A i owszem. Wszystko z powodu kontaktów morskich. W językach znajdują się pewne naleciałości.

Ciekawe jest pochodzenie nazwy polskiego miasta Gdańsk – dansk po duńsku oznacza właśnie język duński.  Mówi się, że w VIII i IX wieku w Gdańsku znajdowało się duńskie osiedle.

Inne podobne wyrazy w duńskim i polskim to: polski plac i duński plads, polski temat i duński tema, polski biskup i duński biskop czy polski tron i duński trone. 

Jeśli chodzi natomiast o fałszywych przyjaciół w języku duńskim, to należy uważać na co się zgadzamy. Bo nasze “tak” oznacza duńskie “dziękuję”. Może to brzmieć naprawdę dziwnie w rozmowie. Inne przykłady? Duński “kujon” to tchórz, a “sok” to skarpetka.

Gramatyka języka duńskiego

Pora przejść do kwestii gramatyki w duńskim – po kolei przyglądając się częściom mowy.

Czasowniki

Zacznijmy od czasowników w języku duńskim. W bezokoliczniku pojawia się przed nimi “at”, co wskazuje, że dany czasownik dopiero wymaga odmiany, aby go prawidłowo użyć. Jak to zrobić?

Pozbywamy się dodatku “at”, a na końcu wyrazu dodajemy “r”. W duńskim nie ma więc skomplikowanej koniugacji. Oczywiście od tej zasady są wyjątki, ale czasowniki nieregularne występują przecież w wielu językach. 

Przykładem standardowej odmiany czasownika w duńskim jest “jeść” – bezokolicznik  “at spise” – forma osobowa “spiser”. Prawda, że proste?

Czasowniki dzielą się jednak na słabe i mocne. Jest to związane z ich odmianą przez czasy. Słabe czasowniki występują z końcówkami -ede -de oraz -te. Dzięki temu określają czas przeszły. Mocne natomiast to czasowniki nieregularne i ponownie – ich odmiany trzeba się nauczyć na pamięć. 

Rzeczowniki

Rzeczowniki, podobnie jak w języku niemieckim występują z rodzajnikami. Nie ma jednak ich zbyt wiele, a dokładnie dwa. Rodzaj nijaki (neutrum) i nienijaki (utrum). Rodzaje w języku duńskim nie są jednak takie same jak w polskim, więc trzeba wystrzegać się błędów.

Rodzaj nijaki występuje z dodatkiem “en”, a nienijaki z “et”.

Np. chłopiec po duńsku to “en dreng”.

Powiemy tak jednak o jakimś chłopcu, ten, określony to drengen – “en” wędruje na koniec wyrazu.

Ta “określoność” przypomina angielskie a/an oraz the, tyle, że nie przyczepiamy ich do wyrazów, ale stawiamy przed nimi. 

W liczbie mnogiej natomiast nie ma rodzajników. Chłopcy po duńsku to po prostu “drenge”. 

Warto też dodać, że rzeczowniki, jak w innych językach skandynawskich, tworzą często zlepki wyrazów. Na przykład landbrug (ziemia + użycie) to rolnictwo. Oczywiście takie połączenia wyrazów mają też dłuższe formy. 

Można natknąć się między innymi na najdłuższe słowo duńskie speciallægepraksisplanlægningsstabilliseringsperiode, czyli planowany okres stabilizacyjny specjalistycznej praktyki lekarskiej.

Przymiotniki i przysłówki

Przymiotniki w języku duńskim odmieniają się przez rodzaj i liczbę. Mają ten sam rodzaj, co rzeczownik, który określają. Występują więc w trzech formach:

1. podstawowej – stosowanej w rodzaju nienijakim i obecnej w słownikach,
2. z końcówką “te” – w rodzaju nijakim,
3. z końcówką “e” – z liczbą mnogą oraz rzeczownikiem określonym.

Przysłówki dzielą się natomiast na krótkie i długie. W zależności od tego, czy związane są z ruchem czy położeniem. Czyli czy gdzieś idziemy, jedziemy lub gdzieś jesteśmy, siedzimy itp.

Hvor skal du hen? Dokąd idziesz? (ruch)

Hvor er du henne? Gdzie jesteś? (położenie – w domu)

Zaimki osobowe 

Kwestia zaimków osobowych przedstawia się następująco:

• ja – jeg
• ty – du
• on – han
• ona – hun
• on/ona/ono – den, det

• my – vi
• wy- I
• oni/one – De, de

Zaimki han i hun odnoszą się do ludzi, den i det do zwierząt, zjawisk i wydarzeń, natomiast de odnosi się do wszystkiego i wszystkich – również do ludzi. 

De jest zwrotem grzecznościowym, podobnie jak Sie w niemieckim – pisownia z dużej litery oznacza zwrot Pan/Pani. 

Równość płci – podstawa w duńskim języku i społeczeństwie

Dania jest krajem, w którym panują liberalne zasady. Może to właśnie one czynią go jednym z najszczęśliwszych. Zacznijmy jednak od gramatyki – w języku duńskim nie ma podziału na rodzaje męski i żeński. Jest tylko rodzaj nijaki i nienijaki, tyle w temacie. 

Mimo formy grzecznościowej w zaimkach, wszyscy na co dzień zwracają się do siebie na “ty”, bez używania zwrotów “Pan/Pani”, by nikt nie odczuwał wyższości innych. 

Pomijając natomiast aspekt językowy, Dania jako pierwsza w Europie zalegalizowała małżeństwa tych samych płci, wykonuje się w niej legalną i darmową aborcję dla rezydentów oraz ma najłagodniejszą politykę alkoholową w krajach skandynawskich. 

Alfabet i wymowa słów

Duński alfabet nie jest skomplikowany. Zawiera 29 liter i bazuje na alfabecie łacińskim. Dodatkowo pojawiają się w nim znaki tj. Æ æ, Ø ø oraz Å å. Wyrazy, które się na nie zaczynają, można znaleźć dopiero na końcu słownika. 

Jeśli natomiast chodzi o ich wymowę oraz wymowę innych liter z alfabetu czy ich zestawień, przedstawia się ona następująco:

å (lub aa) – wymawia się podobnie jak polskie o,

æ – wymawia się jak e,

ø – wymawia się jak zaokrąglone y,

y – wymawia się jak wysoki u,

aj, ej, øj – wymawia się jak aj, aj, oj,

ig – wspólnie tworzą aj,

og – przed l, p oraz na końcu wyrazu wymawia się podobnie jak öj,

egn, ogn – wymawia się jak a-in, o-in,

c – przed e, i , y, æ, c wymawia się jak s, przed a, o, u oraz na końcu wyrazów jak k,

ch – wymawia się podobnie jak polskie ś, w wyrazie Christian wymawia się jak k,

d – wymawia się podobnie jak l,

g – na początku wyrazu wymawia się jak polskie g, na końcu z reguły jak j, po i oraz y jest nieme,

h – wymawia się jak polskie h, ale przed j oraz v jest nieme,

v – wymawia się jak polskie w, może też być wymawiane jako ł,

tj – wymawia się podobnie jak polskie ć.

To bardzo ważne, aby ćwiczyć prawidłową wymowę duńskich wyrazów, bo w przeciwnym razie możemy zostać źle zrozumiani. Różna wymowa to czasami zupełnie inne znaczenie słowa. 

Dodatkowo język duński jest określany jako ten, w którym należy “zacisnąć krtań”. Brzmi dość gardłowo, a nawet Duńczykom zdarza się “zacinać” w trakcie wypowiedzi. Co to oznacza?

W duńskim istnieje zjawisko tj. stød. W środku wyrazu można zauważyć moment przerwy, po czym pojawia się dalsza jego część. To właśnie “zwarcie krtaniowe” czyli stød. Wyrazy z nim często znaczą co innego niż te bez “zacięcia”. 

Podstawowe zwroty po duńsku – TURBOsłownik dla początkujących

Mamy dla Ciebie też kilka zwrotów i wyrażeń, które przydadzą się podczas rozmowy po duńsku:

• Dzień dobry – God morgen
• Cześć – Hej
• Witam – Hej
• Dobry wieczór – God aften
• Do widzenia – Farvel
• Do zobaczenia – Vi ses snart
• Dobranoc – Godnat
• Miłego dnia – Hav en god dag
• Tak – Ja
• Nie – Nej
• Dziękuje – Tak skal du have
• Proszę – Vær venlig
• Przepraszam – Undskyld mig
• Jak się masz? – Hvordan har du det?
• Bardzo (Dobre) – Meget (godt)
• Smacznego – Nyd dit måltid
• Na zdrowie – Velsigne dig
• Pozdrowienia – Hilsen
• Ile to kosztuje? – Hvor meget det koster
• Ile płacę? – Hvor meget betaler jeg?
• Poproszę o menu – En menu, tak
• Na wynos – Tag væk
• Rachunek – Bill
• Smakowało mi – Jeg kunne lide
• Sklep – Butik
• Kantor – Vekselkontor
• Apteka – Apotek
• Blisko – Nær ved
• Daleko – Langt
• Wakacje – Ferie
• Morze – Hav
• Miasto – By
• Centrum – Center
• Lotnisko – Lufthavn
• Szpital – Hospital
• Konsulat – Konsulat
• Bilet – Billet

Czy warto uczyć się duńskiego?

Pewnie, że warto nauczyć się języka duńskiego.

Nauka języka duńskiego ułatwia podróż po tym pięknym kraju, jak i całym Zjednoczonym Królestwie Danii. Można też odwiedzić Szwecję czy Norwegię, w których zostaniemy tak samo zrozumiani. Skandynawia stoi więc przed nami otworem. 

Po drugie Dania jest potęgą handlową. To 5. największy eksporter żywności na świecie. Głównie chodzi o wieprzowinę – mówi się, że w Danii jest hodowanych więcej świń niż żyje w niej mieszkańców. Wiele firm handluje również z zagranicznymi partnerami. To dobry grunt na rozwój biznesu.

Po trzecie kraj ma dobrą sytuację materialną. Pracownicy z reguły nie narzekają na wysokość zarobków. Nie ma tutaj najniższej krajowej, a wysokość dochodów jest negocjowana przez związki zawodowe.

Duńczycy pracują również 37 godzin tygodniowo, mają 5 tygodni urlopu plus dodatkowe 5 dni do dowolnego wykorzystania. A na zwolnienie chorobowe idą bez wizyty u lekarza. Pobierają wówczas, podobnie jak w Polsce, 80-100% pensji. 

Po czwarte do odwiedzenia Danii przekonuje mentalność Duńczyków. Nie tylko są szczęśliwym, ale też życzliwym, pełnym szacunku i zaufania narodem. Warto więc chociaż raz wybrać się z wizytą do ich kraju.

Pochodzi z resztą z niego nurt “hygge” – szczęścia, zadowolenia, spokoju. Wykorzystywany jest chociażby w aranżacji wnętrz. Z jego udziałem powstają przytulne, jasne i przestronne pomieszczenia.

I na koniec – piękne widoki kuszą turystów z całego świata. Dania to kraj pełen portowych miasteczek z kolorowymi kamienicami. Ich promenady są niesamowite. A woda krystalicznie czysta. Duńczycy piją ją prosto z kranu.

Kurs duńskiego vs nauka w domu

Lepszy kurs języka duńskiego czy nauka w domu? Co bardziej się przyda – podręczniki do języka obcego czy może aplikacje albo podcasty dostępne online dla każdego?

Wszystko zależy od tego, jaki sposób nauki języka bardziej Ci odpowiada i indywidualnych potrzeb np. szybkości nauki. Na pewno warto postawić na naukę słuchania, by rozumieć i potrafić dobrze wymawiać duńskie słowa. Pomogą w tym video albo bezpośredni kontakt z lektorem, a najlepiej native speakerem. 

Słownictwa można się uczyć natomiast na różne sposoby i żaden nie będzie zły. Zalecamy jednak systematyczność do szybkiego ociągnięcia celu.

Gramatyka duńskiego też nie jest zbyt skomplikowana – po opanowaniu kilku zasad ich stosowanie w praktyce nie sprawia większych problemów. Prostota języka urzeka wielu lingwistów.

Dania – co warto wiedzieć i zobaczyć w najszczęśliwszym kraju?

Co kojarzy Ci się z Danią? Oczywiście LEGO. To najpopularniejsze klocki na świecie, których fabryka znajduje się właśnie w Danii. Ich sposób układania został opatentowany, a nawet powstał tematyczny park rozrywki dla mniejszych i tych większych dzieci – Legoland. Znajduje się w Billund, mieście, gdzie powstała fabryka LEGO. Poza tym ich nazwa wzięła się od duńskiego wyrażenia leg god – baw się dobrze.

Jakie jeszcze masz skojarzenia? Oczywiście! Dania to także kraj baśni. To tutaj urodził się Hans Christian Andersen. Dokładnie w miasteczku Odense na wyspie Fionia w 1805 roku. Jest ono z resztą rodzinnym miastem najsłynniejszego duńskiego kompozytora Carla Nielsena. 

A jakie baśnie Andersena są najpopularniejsze? Z pewnością Mała Syrenka, która doczekała się w Kopenhadze własnego pomnika. Wyrzeźbił ją Edvard Eriksen.

Dla miłośników parków rozrywki mamy też jeszcze jeden z nich do odwiedzenia. Drugi najstarszy na świecie – Tivola w stolicy Danii. Był on inspiracją do zbudowania Disneylandu. 

Nie można też zapominać, że Dania jest krajem wikingów i królów. Najpierw ci pierwsi przemierzali kraj w trakcie wypraw morskich po Skandynawii. Następnie drudzy do dziś rządzą krajem. Małgorzata II to królowa Danii od 1974 roku. 

W miejscowości Roskilde można zobaczyć zarówno gotycką katedrę, która jest mauzoleum duńskich królów, jak i Muzeum Łodzi Wikingów, w którym można podziwiać statki wielkich wojowników. 

Jak widzisz warto poznać język duński i wybrać się na weekend albo dłuższy urlop do pełnej ciekawostek Danii. A może postanowisz zostać tam trochę dłużej? 

W razie czego pamiętaj, że wszystkie dokumenty, dyplomy, korespondencję przetłumaczymy dla Ciebie z duńskiego i na duński w Turbotłumaczenia.pl. Możesz na nas polegać jak na duńskiej uprzejmości!

Sprawdź wszystkie nasze języki tłumaczeń.