Język kryminałów i łosi? Najważniejsze informacje o języku szwedzkim

Jaki jest najpopularniejszy język skandynawski? Szwedzki!

Warto go znać chociażby z kilku powodów. Szwedzkim pochwalisz się w CV, a także swobodnie przemierzysz z jego pomocą Skandynawię. Poza tym dzięki niemu możesz pracować w dużych firmach takich jak Volvo czy Ikea. 

A z naszego artykułu dowiesz się sporo informacji na jego temat. Znajdziesz w nim też ciekawostki na temat samej Szwecji. Jeśli więc chcesz wiedzieć, czym jest szwedzkie lagom, jakie inne słynne marki pochodzą z kraju oraz które zwierzęta kojarzone są ze Szwecją, a przy okazji lubią pospacerować po ulicach, przeczytaj nasz wpis.

Krótka historia języka szwedzkiego

Język szwedzki należy do grupy języków północnogermańskich. Wywodzi się natomiast z języka wikingów – pra-nordyckiego. To dzięki nim z resztą język ten rozpowszechnił się po całej Skandynawii. Używany jest w Szwecji, Norwegii, Danii, jednak w innych wariantach. 

Początków języka szwedzkiego można się dopatrzeć w 800 r. n.e.

Pierwszy zapis języka staroszwedzkiego znaleziono w Gutasaganie, norweskiej sadze z XII wieku. Od tego czasu staroszwedzki był używany jako język literacki aż do 1500 roku. Wprowadzono wiele słów łacińskich (głównie za sprawą Kościoła) i przyjęto nowe zasady gramatyczne.

Istotny wpływ na kształtowanie języka miała właśnie religia. To dzięki chrześcijaństwu Szwedzi zrezygnowali z alfabetu runicznego na rzecz łaciny.

W 1526 roku Gustaw III Waza został królem Szwecji i rozpoczął okres reform i standaryzacji języka. Zniósł używanie łaciny i nakazał, by wszystkie oficjalne dokumenty były pisane po szwedzku. Założył również Akademię Szwedzką, która miała wydawać słowniki i dbać o “czystość” języka. Ten okres rozwoju szwedzkiego postrzegany jest jako początek współczesnego szwedzkiego – Riksvenska. Stawał się on coraz bardziej popularny w XVII wieku.

W XVIII wieku nastąpiły dalsze reformy, a także przyjęte zostały zapożyczenia z innych języków, takich jak niemiecki i francuski. W 1949 roku wprowadzono reformę ortografii, która uprościła niektóre z bardziej skomplikowanych zasad pisania po szwedzku. Inspirację do zmian czerpano głównie z języka angielskiego.

Jak w wielu państwach, w Szwecji zapanowała też moda na angielski. Kolejne pokolenia zaczęły używać nowej odmiany języka, którą nazwano Svengelsk. Do dnia dzisiejszego ze Szwedami można się swobodnie porozumieć po angielsku. 

Obecnie językiem szwedzkim posługuje się prawie 10 milionów ludzi na całym świecie i jest on jednym z głównych języków europejskich. Językiem urzędowym jest w Szwecji, ale też Finlandii. Finowie mówią w nim w niektórych jej regionach, jak i na należących do Finlandii Wyspach Alandzkich. W szkołach podstawowych i na uczelniach jest językiem obowiązkowym do nauki. 

Poza tym szwedzki rozumieją również Norwegowie czy Estończycy. W Estonii i na Łotwie można spotkać się też z jego użyciem. Jest pozostałością po toczonej wojnie o Inflanty. 

Dialekty w języku szwedzkim

Standardowa wersja szwedzkiego wywodzi się z aglomeracji sztokholmskiej. To z nią najczęściej się spotkamy w kraju, a także nauczana jest na kursach językowych. 

Poza Riksvenską w Szwecji jest używanych 6 głównych dialektów i dodatkowe pochodne. 

Sześć głównych dialektów to:

1. Dialekty Götaland (używane na południu),

2. Dialekty Svealand (używane w środkowej Szwecji i Sztokholmie),

3. Dialekty Norrland (używane w północnej Szwecji),

4. Dialekty Småland (używane na południowym wschodzie),

5. Dialekty Östergötland-Västmanland (używane we wschodniej i zachodniej części środkowej Szwecji),

6. Dialekty Gotlandzkie (używane na wyspie Gotlandia).

Każdy z nich ma swoje odrębne cechy, w tym wymowę, gramatykę, słownictwo i składnię. Wiele osób nadal używa tradycyjnych odmian regionalnych. W całym kraju panuje jednak ogólna tendencja do używania bardziej standardowego języka szwedzkiego. Zarówno jako formy komunikacji między różnymi użytkownikami języka szwedzkiego, jak i do celów urzędowych.

Poza tym istnieje jeszcze Rinkebysvenska. To dialekt stworzony przez imigrantów na przełomie XX i XIX wieku w północnym Sztokholmie. Znajduje się w nim duża ilość zapożyczeń z angielskiego, a w wymowie słychać inną intonację. 

Szwedzki alfabet

Jak już wspomnieliśmy, szwedzki najpierw opierał się na alfabecie runicznym. Wyglądał on tak: 

Później jednak wprowadzono na stałe alfabet łaciński. Składa się on z 29 liter, a innymi niż w języku polskim są tylko Å, Ä, Ö. Trzeba pamiętać, że wyrazy, które się na nie zaczynają znajdziemy w słownikach na końcu. Tak samo jak na końcu alfabetu ustawione są te znaki. 

Poza tym dodatkowe litery pojawiają się w zapożyczeniach z innych języków np.:

• Ü pojawia się w zapożyczeniach z niemieckiego i wówczas traktowane jest jako wariant Y,
• À występuje tylko w przyimku zapożyczonym z francuskiego – à (np. biljetter à tio kronor – bilety po dziesięć koron),
• É pojawia się w zapożyczeniach z różnych języków i czytane jest jako A lub E.

Wymowa i akcent w języku szwedzkim

Wymowa szwedzkich liter z alfabetu:

å – brzmi jak oa,

ä – brzmi jak e,

ö – dźwięk między o i e,

a – brzmi jak głębokie a,

e – brzmi często jak ie,

i – brzmi podobnie jak i,

o – brzmi jak u lub o,

u – brzmi jak u,

y – dźwięk między i a u,

g – przed e, i, y, ä, ö brzmi jak j,

g – przed a, u, o, å brzmi g,

k – przed e, i, y, ä, ö brzmi podobnie do ś,

k – przed a, u, o, å brzmi jak k,

c – przed e, i, y, ä, ö brzmi jak s,

c – przed a, u, o, å brzmi jak k,

Zestawienia niektórych z nich:

sj, stj, sk (ale tylko przed e, i, y, ä, ö), skj, sh, sch, ch – brzmią jak dźwięk między sz a h,

rs – brzmi podobnie jak sz,

tj, kj – brzmi podobnie jak ś,

dj, hj, gj, lj – brzmi podobnie jak j,

rg, lg – brzmią odpowiednio jak rj lub lj,

rt – brzmi jak cz,

rd, rl, rn – r jest nieme – brzmią odpowiednio jak d, l, n.

Poza tym trudności w nauce szwedzkiego może sprawiać akcent, który jest ruchomy. Niekiedy też w jednym słowie akcentowane są dwie sylaby. Przez to język brzmi bardzo melodyjnie, ale nie należy do najłatwiejszych w wymowie. 

Sprawy nie ułatwiają samogłoski krótkie i długie. Trzeba wiedzieć kiedy występują i jak wtedy wymówić wyraz. Ogólnie przyjmuje się, że samogłoski krótkie to te przed dwiema lub więcej spółgłoskami. Długie natomiast przed jedną spółgłoską. 

Gramatyka – szyk zdania i części mowy

Szwedzka kolejność budowy zdania jest taka sama jak polska. Stosowana jest konstrukcja SVO – podmiot, orzeczenie i reszta zdania. 

Pytania w języku szwedzkim tworzy się poprzez inwersję. Zaprzeczenia mają taki sam szyk zdania jak twierdzenia, z tym, że przy czasowniku pojawia się wyraz przeczący “inte”. 

Rzeczowniki mają dwa rodzaje gramatyczne – utrum (męsko-żeński) oraz neutrum (nijaki). Odpowiadają im rodzajniki. Podobnie jak w języku duńskim, w szwedzkim jest równość płci – nie ma osobno rodzajnika męskiego a osobno żeńskiego.

Poza tym należy uważać na “określoność” rzeczowników, tak samo jak w języku angielskim. Inaczej zapiszemy “ta dziewczyna”, a inaczej “jakaś dziewczyna” – inna będzie końcówka wyrazu. 

Poza tym w języku ojczystym Szwedów występują tylko dwa przypadki – mianownik i dopełniacz. W liczbie mnogiej rzeczowniki odmieniają się natomiast na 5 różnych sposobów. 

Czasowniki nie odmieniają się przez osoby ani liczby. Stosuje się je za to z określonym zaimkiem. Występują cztery grupy koniugacyjne czasownika. Bezokoliczniki zapisywane są z “att”. 

W szwedzkim zaimki osobowe wyglądają następująco:

jag – ja

du – ty

han – on

hon – ona

den lub det – ono

vi – my

ni – wy

de – oni/one

ni – Państwo (zwrot grzecznościowy)

Dlaczego warto uczyć się szwedzkiego?

Powodów, aby nauczyć się się szwedzkiego jest co najmniej 5.

1. To najpopularniejszy język skandynawski oraz jeden z najważniejszych w Europie. 
2. Poza tym pozwala rozumieć norweski, estoński czy fiński, a więc jest kluczem do Skandynawii. Podobieństwa można zauważyć również pomiędzy nim a duńskim. 

Więcej o języku duńskim przeczytasz tutaj: Język najszczęśliwszego kraju na świecie. Zapraszamy na podróż do Danii

1. Szwedzki może być również podstawą do nauki innych języków skandynawskich. Ze względu na wywodzenie się z jednego języka, łatwiej będzie uczyć się kolejnych, kiedy już poznamy szwedzki. 
2. Kolejnym powodem jest atrakcyjność pracowników ze szwedzkim na rynku pracy. Kraje skandynawskie oferują wysokie zarobki i często szukają specjalistów za granicą. Ze Szwecji pochodzą takie duże marki jak IKEA, Volvo, H&M, Skanska, Spotify, Oriflame czy Nordea.
3. I na koniec – do nauki szwedzkiego, odwiedzenia czy nawet zamieszkania w Szwecji przekonuje kultura jej mieszkańców. Szwedzi wyznają lagom – zasadę równowagi, umiaru, harmonii życia z naturą, bez nadmiaru przedmiotów. Zawsze mają czas na kawę – przerwa na kawę ma specjalną nazwę fika. Koniecznie podczas jej picia sięgają po coś słodkiego np. słynne cynamonowe bułeczki kanelbullar. Jeśli lubisz zapach kawy i cynamonu, przerwy od pracy w Szwecji będą dla Ciebie TURBOprzyjemne.

Znajomość języka szwedzkiego może się przydać także do tłumaczania wszelakiej dokumentacji w tym języku. Przykładem może być tłumaczenie dokumentów auta ze Szwecji. Jeśli nie czujesz się pewnie w samodzielnym tłumaczeniu tego typu dokumentacji, zapraszamy do skorzystania z naszej oferty usług: tłumaczenie dokumentów samochodowych ze Szwecji.

Przydatne wskazówki do nauki

Każdego języka można się uczyć na różne sposoby. Szwedzkiego również – metoda nauki zależy od Ciebie.

Możesz albo zapisać się na kurs w szkole języków skandynawskich albo uczestniczyć w nim online. To, co jest ważne, to duży nacisk na gramatykę i mówienie. Jeśli przyswoisz zasady językowe oraz nauczysz się akcentu, w zasadzie już niewiele dzieli Cię od sukcesu. Wystarczy systematycznie dodawać kolejne wyrazy do Twojego szwedzkiego słownika. 

Innym sposobem na naukę jest pobranie jednej z aplikacji językowych i praktykowanie szwedzkiego w dowolnej chwili i miejscu. Wystarczy, że zabierzesz ze sobą telefon. Możesz ustawić sobie codzienne przypomnienia w aplikacji albo przeznaczyć na naukę określony czas. Wyświetlane powiadomienia zadbają o systematyczne wykonywanie lekcji. 

Polecane aplikacje do nauki szwedzkiego to: Duolingo, Memrise, Busuu czy SuperMemo.

A nauka połączona z przyjemnością to korzystanie z dobytku szwedzkiej kultury. Po opanowaniu podstaw języka możesz czytać w oryginale doskonałe powieści kryminalne np. Stiega Larssona czy Camilli Lackberg. Poza tym w osłuchaniu się z językiem pomoże szwedzka muzyka, zarówno ta współczesna, jak i ponadczasowe hity zespołu ABBA. A na dokładkę obejrzyj jeden z seriali lub filmów na Netfliksie. Szwedzi są świetni w tworzeniu trzymających w napięciu thrillerów.

TURBOsłownik języka szwedzkiego

Te podstawowe słówka pomogą Ci w nauce lub przydadzą się podczas wyjazdu do Szwecji:

• Dzień dobry – God morgon
• Cześć – Hej
• Witam – Hallå
• Dobry wieczór – God kväll
• Do widzenia – Adjö
• Do zobaczenia – Ses snart
• Dobranoc – Godnatt
• Miłego dnia – Ha en bra dag
• Tak – Ja
• Nie – Nej
• Dziękuje – Tack
• Proszę – Snälla du
• Przepraszam – Ursäkta mig
• Jak się masz? – Hur mår du?
• Dobrze – Tja
• Bardzo dobre – Mycket bra
• Smacznego – Smaklig måltid
• Na zdrowie – Välsigna dig
• Pozdrowienia – Hälsningar

Sprawdź naszą usługę: Tłumaczenia szwedzki

Ciekawostki z kraju Szwedów – królowie, porządek i łosie

Pełna nazwa Szwecji to Królestwo Szwecji. Jest to jedna z kilkunastu monarchii w Europie. Zazwyczaj, kiedy myślimy o rodzinie królewskiej, to do głowy przychodzą nam Windsorowie. Jednak w Szwecji mieszka dynastia Bernadotte, której przedstawicielem jest król Karol XVI Gustaw. To najdłużej panujący władca – od prawie pół wieku. Następczynią tronu jest jego najstarsza córka księżniczka Wiktoria. 

O szwedzkim lagom już pisaliśmy. To jedna z idei, która czyni Szwedów szczęśliwymi ludźmi. Kolejną jest życie w zgodzie z naturą i określonym porządkiem. W państwie znajduje się aż 29 parków narodowych oraz ponad 4000 rezerwatów przyrody. Poza tym leży ono na mnóstwie wysp, a jego powierzchnię pokrywają liczne jeziora. Szwedzi troszczą się o swój piękny kraj dbając między innymi o ekologię. Od dawna kojarzone są z nimi automaty na plastik czy szkło, w których za zużyte butelki otrzymuje się pieniądze. 

Każdy z mieszkańców Szwecji jest także oazą spokoju jeśli chodzi o stanie w kolejkach czy korki na drodze. Nikt się nie przepycha, nikt na nikogo nie trąbi. Szwedzi zachowują należyty porządek w wielu sytuacjach. W pociągu na przykład nikt nie będzie wstawał, dopóki nie zacznie się podróż. 

A jakie zwierzę jest kojarzone ze Szwecją? No pewnie, że łoś. W szwedzkich lasach znajduje się ich tak wiele, że co roku dokonuje się odstrzału osobników. Poza tym bywa, że zwierzęta powodują wypadki drogowe, stąd też rząd nakazuje stawianie płotów przy drogach w miejscach ich wędrówek.

Co ciekawe zwierzęta tak uwielbiają kąpiele, że często lądują w przydomowych sadzawkach czy basenach Szwedów. I trzeba je po prostu ugościć. 

Co więcej, Szwedzi wychodząc naprzeciw potrzebom kierowców, produkują przecież “auta na łosie”. Wiesz, jaka to marka? Na niektórych jej modelach widnieje wizerunek łosia, który łudząco przypomina konia ze znaczka Ferrari. Bo wszystko mu Volvo.

Źródło: https://blog.stenaline.pl/skandynawia/prosze-panstwa-oto-los/

Spodobał Ci się język i kultura Szwedów? Pora więc na Twoją skandynawską przygodę!

A jeśli jeszcze nie czujesz się pewnie w języku albo dopiero zaczynasz naukę – zgłoś się do nas po tłumaczenia online. Ze szwedzkiego i na szwedzki przetłumaczymy Twoje wszelkie dokumenty, rozmowy, e-maile. Zapraszamy do TURBOwspółpracy.

Wszystkie języki tłumaczeń sprawdzisz tutaj —> języki Turbo Tłumaczeń