Spis treści
Tłumaczenia to nic innego, jak wyrażenie wybranych słów z jednego języka na drugi. Mają one różne formy i oblicza. Ciekawą opcją są tłumaczenia materiałów multimedialnych. Polegają one na przekształceniu nagrania audio do formy tekstowej. Następnie spisana treść może zostać poddana tłumaczeniu. Brzmi świetnie tylko… jak nazwać ten proces? Jest to transkrypcja, czy może transliteracja? Jak ułatwić sobie to czasochłonne zadanie?
Chcesz zostać Tłumaczem?
Transkrypcja – co to takiego?
Wiele osób błędnie nazywa transkrypcję transliteracją. Jeszcze inni uważają że jest to jedno i to samo. Nic w tym dziwnego, struktura tych słów jest do siebie zbliżona. W praktyce jednak efekt finalny tych dwóch czynności znacznie się od siebie różni. Zacznijmy więc może od poznania definicji transkrypcji.
Można ją pojmować na dwa sposoby – formalnie i potocznie. W opracowaniach naukowych mianem tym określa się fonetyczny zapis obcego języka. Metoda ta jest wygodna i “przyjazna dla użytkownika”. Ma jednak jedną wadę – oddaje brzmienie wyrazów w sposób przybliżony, przez co znajduje zastosowanie jedynie w publicystyce i w tzw. zwykłych tekstach.
Czym jest “zapis fonetyczny”?
Zastanawiasz się pewnie, czym tak właściwie jest ten cały “zapis fonetyczny”, wspomniany w definicji transkrypcji. Zapewne miałeś z nim styczność wiele razy, między innymi w słownikach lub szkolnych podręcznikach. Jest to zapis, który pokazuje jak poprawnie wymawiać dane słowo lub frazę. Najczęściej jest on przedstawiony za pomocą znaków Międzynarodowego Alfabetu Fonetycznego, opracowanego przez Międzynarodowe Towarzystwo Fonetyczne. W praktyce zapis ten wygląda tak: ząb [‘zɔmp].
Znajomość pisma fonetycznego jest naprawdę przydatna, m.in przy nauce angielskiego. W języku tym dane litery i słowa czyta się zupełnie inaczej niż w języku polskim. Zapis fonetyczny może więc znacznie ułatwić naukę ich prawidłowej wymowy. Co ciekawe, fonetyka angielska jest dość prosta do opanowania, a większość symboli przypomina alfabet łaciński. Jeżeli masz trudności z prawidłowym odczytywaniem angielskich słówek – nauka pisma fonetycznego powinna Cię zainteresować.
Potoczne znaczenie transkrypcji
Wróćmy teraz do transkrypcji i jej potocznego znaczenia. Tutaj transkrypcją nazywa się czynność polegającą na słuchaniu danego pliku audio i zapisywaniu tego, co zostało w nim powiedziane na piśmie. Osobą wykonującą transkrypcje jest transkrybent. Najczęściej proces ten dotyczy nagrań wywiadów, audycji radiowych lub konferencji. Tekst jest zapisywany słowo po słowie, w tym samym języku, którym posługuje się osoba mówiąca na nagraniu.
Taka transkrypcja znajduje swoje zastosowanie np. w tłumaczeniach angielskiego. Gdy ktoś zleci przetłumaczenie pliku audio – najrozsądniej jest zacząć od potocznie rozumianej transkrypcji nagrania, czyli spisaniu jego treści. O wiele łatwiej jest przetłumaczyć tekst w formie pisemnej, aniżeli w mówionej. Właśnie dlatego proces ten powinien zostać wykonany jako pierwszy.
Zostań tłumaczem w TurboTłumaczeniach!
Czym jest transliteracja?
Czym więc jest transliteracja? To metoda ściśle naukowa, zgodnie z którą każdemu zestawowi znaków jednego alfabetu odpowiada zawsze ten sam zestaw znaków drugiego alfabetu. Transliteracja polega więc na zapisywaniu tekstu z jednego języka na drugi za pomocą odpowiedników danych liter. Wadą tej metody jest to, że trzeba znać owe zestawy znaków. Proces ten jest wymagający i stosuje się go głównie w tekstach naukowych i technicznych.
Cyrylica – transkrypcja i transliteracja rosyjska
Jak widać, transliteracja i transkrypcja to dwie różne czynności. Zależność tę łatwiej zrozumieć posiłkując się jakimś przykładem. Przyjrzyjmy się więc transkrypcji i transliteracji rosyjskiej cyrylicy. Pod lupę weźmy literę “Л”. Zgodnie z zasadami transkrypcji, mającej odzwierciedlać wymowę i zapis głosek, w zależności od zdania, taką literę możemy zapisać jako “L” lub “Ł”. Inaczej wygląda to w przypadku transliteracji. Tutaj panują bardziej restrykcyjne zasady, zgodnie z którymi literę tę można zapisać jedynie jako “L” – niezależnie od wymowy.
Zasady transkrypcji i transliteracji
Co ciekawe, w Polsce zasady dotyczące obu tych metod zostały uporządkowane. W przypadku transkrypcji wytyczne te zostały opracowane przez Komitet Językoznawstwa PAN i funkcjonują od 1965 roku. Zostały również opublikowane w “Pisowni Polskiej” (Wrocław 1957).
W przeciwieństwie do transkrypcji, zasady transliteracji określa nie źródło językowe, lecz źródło techniczne. Jest nim obowiązująca od 1 lutego 2000 roku Polska Norma PN-ISO 9: Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie. Języki słowiańskie i niesłowiańskie. Z zasadami zarówno transkrypcji, jak i transliteracji możesz zapoznać się na stronie PWN.
Szybka i wygodna transkrypcja
Jeszcze raz wróćmy do potocznie rozumianej transkrypcji i bliżej się jej przyjrzyjmy. Do niedawna proces ten polegał na ręcznym przepisywaniu nagrań. Obecnie zadanie to jest o wiele szybsze i prostsze. Wszystko dzięki dynamicznemu postępowi technologicznemu. Okazuje się, że istnieją specjalne programy, które wykorzystują systemy rozpoznawania mowy. Takie narzędzia stanowią obecnie nieodłączny element każdej transkrypcji.
Przesyłanie strumieni audio między aplikacjami
Popularną metodą ułatwiającą przekształcanie nagrania w formę tekstową jest przesyłanie strumieni audio między aplikacjami. Na czym to polega? Na przesyłaniu dźwięku np. z odtwarzacza audio do Dokumentu Google. Aby transkrypcja następowała automatycznie, potrzebny jest odpowiedni program (lub sterownik), np. VB-Audio Virtual Cable. Po jego zainstalowaniu i odpowiedniej konfiguracji można przystąpić do działania. Jedyne co trzeba zrobić to włączyć nagranie, otworzyć Dokument Google i wybrać opcję “Pisanie głosem”.
Jak wygląda transkrypcja z Descript?
Prawdą jest, że powyższa metoda pozwala na szybką i prostą transkrypcję. Trzeba jednak przyznać, że rozwiązanie to ma sporo wad. Funkcja “Pisanie głosem” jest skuteczna tylko wtedy, gdy osoba na nagraniu posługuje się odpowiednim akcentem. W przeciwnym wypadku ma ona problem z rozpoznawaniem niektórych słów. Na szczęście nie jest to jedyna dostępna metoda transkrypcji.
O wiele skuteczniejsze okazuje się wykorzystanie programu Descript. Realizowane przez niego automatyczne transkrypcje są wspomagane przez sztuczną inteligencję. Metoda ta, w przeciwieństwie do poprzedniej, nie ma problemu z dziwnymi akcentami. Podsumowując: Descript świetnie radzi sobie z rozpoznawaniem słów i zapisywaniem ich w postaci tekstu. Mimo to program ten ma jedną wielką wadę – jest przeznaczony tylko i wyłącznie do nagrań w języku angielskim.
Transkrypcja i transliteracja – o czym warto pamiętać?
O czym warto pamiętać? Na pewno o tym, że transkrypcja i transliteracja to dwie zupełnie inne czynności. Transliteracja to metoda naukowa, zgodnie z którą każda litera ma swój odpowiednik w dowolnym języku. Jeżeli chodzi o transkrypcje, to sprawa jest nieco mniej skomplikowana. Czynność ta polega na zapisaniu nagrania w taki sposób, aby odzwierciedlić sposób wymawiania głosek. Należy również pamiętać o tym, że transkrypcja ma dwa znaczenia, przez co jest również definiowana jako proces spisywania treści nagrania w formie pisemnej.
Powiązane publikacje:
7 sposobów, jak połączyć urlop z nauką języka
Jak naprawdę wypocząć na wakacjach i oderwać się od pracy? Poznaj 9 prostych zasad!
Chcesz zostać Tłumaczem?
